119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı, Hisse senetlerinin değerlerinin sürekli düşmesi karşılığında bu oluşan zararı yok edebilmek için işletmeler o dönemin sonunda bir karşılık ayırırlar. Ayrılan bu karşılık, oluşan değer azalışının tamamını karşılayacak ölçüde olmalıdır. Bu karşılık işletme için o dönemde bir gider oluşturur. bir sonraki hesap dönemindeki hisse senetlerinin durumu bu ayrılan karşılık hesabının nasıl kapatılacağını etkiler. Bu karşılıkların izlendiği 19 Nolu hesap bilançonun aktif kısmında yer akmakla birlikte eksi değerle gösterildiğinden pasif karakterlidir. Bu konuda en dikkat edilmesi gereken bir husus da, Menkul Kıymet Değer Artışlarının muhasebeleştirilmeyeceğidir. Bundan dolayı, sadece ayrılan karşılık tutarı ile ilgili hesaplarla kapatılır.

 

 

119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabının İşleyişi : Değer azalması olan menkul kıymetler için ayrılması gereken karşılık hesabın alacağına kaydedilirken, 654 Karşılık Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da menkul kıymetin işletme kayıtlarından çıkartılması durumunda ise bu hesap borçlandırılarak kapatılır. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da azalması durumunda iptal edilen karşılıklar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alacağına kaydedilir.

 

BORÇ	119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI				ALACAK
AZALIŞLAR ( – )			ARTIŞLAR ( + )
BORÇ BAKİYE			ALACAK BAKİYE

 

 

119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı İle İlgili Örnekler

 

 

Örnek Uygulama 1 : Kafkasya Limited Şirketi Dönem Sonunda İşletmenin Elindeki 30.000 TL Alış Bedeli İle Aktif Kayıtlı 10 Adet Hisse Senedinin Borsa Değeri 20.000 TL Olmuştur, ve İşletme Karşılık Ayırmaya Karar Vermiştir.

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
1	654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI          119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜK KARŞILIĞI HESABI               Hisse Senetleri İçin Karşılık Ayrılması Kaydı	10.000	10.000
	TOPLAM	10.000	10.000

 

Aynı Dönemde ayrılan karşılık tutarı böylece giderilmiştir. 654 Karşılık Giderleri Hesabı devir ve kapanış işlemleri sırasında diğer gider hesapları ile birlikte 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabı devredilir. Sonuçta, o yıl için ( Örneğimizde 2019 )  karşılık ayrılan tutar gidere yazılmış olur.

 

BORÇ	119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI				ALACAK
–			10.000
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	10.000

 

Ertesi yıl karşılık ayrılan menkul kıymet satılır veya hisse senedinin fiyatı yeniden yükselir yani değer düşüklüğü gerçekleşmezse dönem içinde yapılacak işlemler aşağıda örneklerle verilmiştir.

 

Örnek Uygulama 2 : Kafkasya Limited Şirketi Elindeki Hisse Senetlerini Satmayıp, Değer Düşüklüğü Gerçekleşmediği Yani Hisse Senetlerinin Fiyatının Arttığı Durumlarda 2020 Yılında Aşağıdaki Kayıt Yapılır.

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
2	119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI          644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR HESABI               Hisse Senetleri Karşılığının Kapatılması Kaydı	10.000	10.000
	TOPLAM	10.000	10.000

 

1 Nolu örneğin 2019 yılı sonunda kaydının yapıldığına kabul edersek 2020 yılı içinde ayrılan karşılık tutarı kadar hisse senetlerinin değeri yükseldiği zaman aktifte yer alan ama eksi değerinden dolayı pasif karakterli hesaplar gibi çalışan 119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabını borçlandırılarak kapatılır. 2019 yılında bir gider olarak kaydı yapılan değer düşüklüğü tutarı da 2020 yılı içinde bir gelir kaynağı olacağından aynı tutar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alacağına kaydedilir.

 

Envanter işlemleri sırasında, bu işlemden dolayı açılmış bulunan 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı da, diğer gelir hesapları ile birlikte 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına devredilerek kapatılır. İşlemlere konu olan hesapların defteri kebir hesapları yıllar itibariyle aşağıda verilmiştir.

 

BORÇ	119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI				ALACAK
10.000			10.000
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	–

 

 

BORÇ	654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI				ALACAK
10.000			10.000
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	–

 

 

BORÇ	644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR HESABI				ALACAK
10.000			10.000
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	–

 

 

BORÇ	690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABI				ALACAK
10.000			10.000
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	–

 

 Karşılık ayrılan hisse senetleri satılırsa, oluşan zarar olayı  aşağıda verilmiştir.

 

Örnek Uygulama 3 : Kafkasya Limited Şirketi 2019 Yılında Elindeki 30.000 TL Alış Bedeli İle Aktifte Kayıtlı 10 Adet Hisse Senedinin Borsa Değeri 2020 Yılında 35.000 TL'ndan Hepsini Satmıştır.

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
3	100 KASA HESABI  100.01 TL Kasası                 110 HİSSE SENETLERİ HESABI           645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI HESABI              Hisse Senedi Satışı Kaydı	35.000	30.000    5.000
	TOPLAM	35.000	35.000

 

Hisse Senetleri hesabında bulunan 30.000 TL değerli senetlerin 35.000 TL satılması, aktif karakterli Kasa Hesabına nakit girişine neden olacağından hesap borçlandırılır. Bütün hisse senetleri satıldığı için aktif karakterli 110 Hisse Senetleri Hesabının borç bakiyesi tutarı kadar, bu hesapta alacaklandırılarak kapatılır. Satış işleminden dolayı ortaya çıkan kar tutarı da, bir gelir hesabı olan 645 Menkul Kıymet Satış Karları Hesabının borcuna yazılır.

 

Mevcut hisse senetlerinin hepsi satıldığından bu senetlerin değer düşüklüğü sonucu 2019 yılında ayrılmış bulunan 119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabının da kapatılması gerekecektir. Pasif karakterli bir hesap olan bu hesabın alacak tutarındaki bakiye kadar borçlandırılarak hesap kapatılır. Ayrılan karşılık kapatıldığı ve 2020 yılı içinde bu tutarın bir gelir kaynağı olmasından dolayı 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alacağına yazılır.

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
3	119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI          644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR HESABI               Hisse Senetleri Karşılığının Kapatılması Kaydı	10.000	10.000
	TOPLAM	10.000	10.000

 

Dönem sonunda devir ve kapanış kayıtları sırasında bu işlemlerden dolayı açılmış bulunan 645 Menkul Kıymet Satış Karları ve 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı diğer gider ve gelir hesaplarıyla birlikte 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına devredilerek kapatılır.

 

Vergi Usul Kanunu Hükümlerine göre, Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Niteliğinde olan ve ayrıldığı yıl matraha ilave edilen 119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılıklarının, izleyen dönemlerde söz konusu menkul kıymetlerin satılması veya değerinin yükselmesi gibi nedenlerden iptal edilmesi durumlarında ilgili dönem matrahından tenzili gerekmektedir.

 

 

  120 Alıcılar Hesabı Açıklaması Muhasebeleştirilmesi