153 Ticari Mallar Hesabı

153 Ticari Mallar Hesabı153 Ticari Mallar Hesabı, Satmak amacı ile satın alınan ve üzerinde herhangi bir işlem yapılmadan aynen satılacak olan varlıklara ” Ticari Mal ” denir.

153 Ticari Mallar Hesabı İşleyişi : Satın alınan ticari mallar maliyeti bedeli ile bu hesabın borcuna, çeşitli nedenlerle elden çıkarılanlar, maliyet bedeli ile bu hesabın alacağına kaydedilir.

153 Ticari Mallar Hesabının görevi aslında işletmeye satmak için alınan ticari malların alış maliyetini takip etmektir. Bu maliyetin takip edilmesinin amacı, satılan ticari malın satış fiyatı ile alış maliyeti arasındaki farkı belirleyerek işletmenin ticari mal satışından dolayı kar mı yoksa zarar mı ettiğinin belirlenmesidir.

 

 

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

 

 

ARTIŞLAR

( + )

 

 

 

 

AZALIŞLAR

( – )

 

 

BORÇ BAKİYE

 

ALACAK BAKİYE

 

 

Sonuç olarak bilinmesi gereken satılan ticari malların alış maliyetidir. Bu durumda bizi satılan ticari malların maliyeti kavramına götürür. Bu kavramın parasal anlamda belirlenmesinde işletmeler iki yöntem kullanmaktadırlar. Bu yöntemlerden önce ticari mallarla ilgili olarak bilinmesi gereken bunların alış ve satış işlemlerinin nasıl kayıt altına alındığıdır.

 

 

 TİCARİ MALLARIN ALIŞ OLAYLARI

 

Aktif Karakterli bir hesap olan 153 Ticari Mallar Hesabı Alt hesapları ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.

 

1) Dönem başı mal stokları, işletmenin ilk kuruluşunda veya açılış envanterinde yer alan mevcut mallarının maliyet bedeli ile 153 Ticari Mallar Hesabının bir alt hesabı olan 153.01 Dönem Başı Ticari Mallar Hesabı adı altında takip edildiği hesaptır. Bu hesap Ticari Mallar Hesabında bir artış yarattığı için hesabın borcuna yazılır. Yazılacak tutar malların maliyeti bedelidir.

Burada bilinmesi gereken hesap dönemi devam eden işletmelerde bu dönem başı stokların aslında bir önceki dönemden geldiğidir. Bir önceki dönemin satılamayan ve depoda kalan stokları diğer bir deyişle dönem sonu stokları bir sonraki cari yılın dönem başı stok değeri olduğudur.

2) Mal alışları, dönem içerisindeki mal alışları bu hesapta bir artış yarattığı için aktif bir hesap olan 153 Ticari Mallar Hesabının borç tarafına kaydedilir. Yani, mal alındığı zaman 153 Ticari Mallar hesabının alt hesabı olan 153.02 Mal Alışları hesabının borcuna kaydedilir.

Örnek Uygulama 1 : Kafkasya Limited Şirketi Dönem içinde 20.000 TL %18 KDV Hariç Ticari Malı Kredili Veresiye Olarak Almıştır.

AÇIKLAMA

TUTAR

BORÇ

ALACAK

  

1

 

 153 TİCARİ MALLAR HESABI

 153.02 Mal Alışları

191 İNDİRİLECEK KDV HESABI

 

 320 SATICILAR HESABI

         320.01 Ufuk Limited Şirketi

 

 Kredili Mal Alışı Kaydı

20.000

3.600

23.600

TOPLAM

23.600

23.600

 

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

 

 

20.000

 

 

 

 

 

 

 

 

BORÇ BAKİYE

20.000

ALACAK BAKİYE

 

 

Mal alındığı için 153 Ticari Mallar Hesabında bir artış olacağı için bu hesap artacaktır. Çünkü, 153 Ticari Mallar Hesabı aktif karakterli bir hesaptır. 153.02 Mal Alışları hesabı bu hesabın bir alt hesabı olduğu için bu hesapta yapılacak tutar girişi sonucu hesap borçlandırılacaktır. 191 İndirilecek KDV hesabı da aktif karakterli bir hesaptır. Bu hesapta Borçlandırılacaktır.

 

Malı Kredili olarak aldığımız için satıcıya olan borcumuz artacaktır. 320 Satıcılar Hesabı pasif karakterli bir hesap olduğundan ve bu hesapta yaratılan artış sonucu hesap alacaklandırılır.

3) Alış Giderleri, Alınan malla ilgili olarak fatura bedelinden ayrı olarak yapılan giderlerdir. Yapılan bu giderler, mal işletmeye getirilirken veya satışa hazır hale gelinceye kadar malın taşınma ücreti, komisyon, yükleme, boşaltma, deoplama, sigorta, gümrük vergisi, gider vergisi, fon kur farkı, vade farkı gibi giderlerden oluşur. Bu giderler işletme tarafından üstlenildiğine göre malın alış maliyetini arttırır.

Vergi Usul Kanununa göre satın alınan malların maliyeti değeri ile değerlendirilmesi söz konusu olduğuna göre alınan malın maliyeti değerini arttıran bu alış giderleri 153 Ticari Mallar Hesabının bir alt hesabı olan 153.03 Mal Alış Giderleri Hesabınının borcuna yazılır.

Örnek Uygulama 3 : Kafkasya Limited Şirketi Alınan Malın İşletmeye Taşınması İçin 200 TL %18 KDV Hariç Nakliye Firmasına Ödeme Yapmıştır.

 

AÇIKLAMA

TUTAR

BORÇ

ALACAK

  

3

 

 153 TİCARİ MALLAR HESABI

 153.03 Alış Giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV HESABI

 

 320 SATICILAR HESABI

         320.01 Ufuk Limited Şirketi

 

 Taşıma Ücretinin Kaydı

200

   36

236

TOPLAM

236

236

 

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

 

 

20.000

    236

 

 

 

 

 

 

 

BORÇ BAKİYE

20.236

ALACAK BAKİYE

 

 

Malın alınmasından sonra taşıması için ödenen ücret malın maliyetini arttırcağından ticari mallar hesabında bir artış meydana getirecektir. Bu muhasebe işleminin tutarı da 153.03 Mal Alış Giderleri Hesabında borca yazılarak takip edilir.

 

Aktif karakterli hesaplardan ilki 191 İndirilecek KDV Hesabında meydana gelen artış sonucu bu hesap borçlandırılır. Kasa hesabında, taşıma tutarı peşin ödendiği için bu hesapta meydana gelen nakit çıkışı, hesabı alacaklandırır.

 

4) Alış iadeleri, işletmenin aldığı malları belli bir süre sonra istenilen nitelikte olmamasından veya kusurlu olması gibi nedenlerden dolayı satıcısına iade etmesidir. Bu durumda malın depodan çıkışı söz konusudur. Sonuçta ticari mallar azalacaktır. Bu işlemlerin tutarları 153 Ticari Mallar Hesabının bir alt hesabı olan 153.04 Mal Alış İadeleri Hesabının alacağına kaydedilir.

Aktif karakterli 153 Ticari Mallar Hesabında bir azalış olacağından iade tutarı kadar ana hesap azalacaktır. Ticari Malların bir alt hesabı olan 153.04 Mal Alış İadeleri Hesabında iade tutarının alacağa yazılması ise bu iadeleri hesabı ana hesabın altında pasif karakterli bir hesap olarak işlemektedir.

 

Örnek Uygulama 4 : Kafkasya Limited Şirketi Dönem İçinde 3.000 TL %18 KDV Mal Satıcılara İade Edilmiştir.

 

AÇIKLAMA

TUTAR

BORÇ

ALACAK

  

4

 

 320 SATICILAR HESABI

 320.01 Ufuk Limited Şirketi

 

 

 153 TİCARİ MALLAR HESABI

                         153.04 Mal Alış İadeleri

   391.02 ALIŞ İADE KDV HESABI

 

Mal Alış İadesinin Kaydı

3.540

 

3.000

    540

TOPLAM

3.540

3.540

 

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

 

 

20.000

    236

 

 

 

 

3.000

 

 

 

BORÇ BAKİYE

17.236

ALACAK BAKİYE

 

320 Satıcılar Hesabında mal bedeli ile KDV tutarı düşülür. Çünkü, İşletmenin satıcısına olan borcunda, bu tutar kadar bir azalma olacağından ve 320 Satıcılar Hesabı pasif karakterli olduğundan bu hesaptaki azalmalar hesabın borcuna yazılır.

 

153 Ticari Mallar Hesabında mal çıkışından dolayı bir azalma olacağından, aktif karakterli bu hesabın alacağına ilgili tutar kaydedilir. Bu kayıt yapılırken 153.04 Mal Alış İadeleri Hesabı açılır ve alacağına kaydedilir.

 

5) Alış İskontoları, Malın alışları sonucunda satıcıdan elde edilen fiyat indirimleridir. Bu hesabın çalışabilmesi için, daha önce mal alışının gerçekleşip, kayıtlara geçmesinden sonra iskonto olayının elde edilmiş olması gerekir.

Mal alış sonrasında bu şartlar altında elde edilen alış iskontoları, alınan malın elde etme fiyatında yani maliyetinde bir azalma yaratır. Maliyeti azaltan bir unsur olduğuna göre bu işlemlerin kayıtları 153 Ticari Mallar Hesabında bir azalma yaratacapından, 153 Ticari Mallar Hesabının bir alt hesabı olan 153.05 Mal Alış İskontoları hesabının alacağına kaydedilir. Bu hesapta, 153.04 Mal Alış İadeleri gibi ana hesabın altında, pasif karakterli çalışan bir hesaptır.

Örnek Uygulama 5 : Kafkasya Limited şirketinin Satıcı olan Ufuk Limited Şirketi Ay Sonunda 10.000 TL %18 KDV İskonto Yapmıştır.

 

 

AÇIKLAMA

TUTAR

BORÇ

ALACAK

  

5

 

 320 SATICILAR HESABI

 320.01 Ufuk Limited Şirketi

 

 

  153 TİCARİ MALLAR HESABI

                         153.04 Mal Alış İadeleri

            391.03 ALIŞ İSKONTO KDV HESABI

 

Mal Alış İskontosunun Kaydı

11.800

 

10.000

   1.800

TOPLAM

11.800

11.800

 

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

 

 

20.000

    236

 

 

 

 

 3.000

10.000

 

 

BORÇ BAKİYE

7.236

ALACAK BAKİYE

 

 

 

Satıcılar Hesabında mal bedeli ve KDV düşülür. Çünkü, işletmenin satıcısına olan borcunda, bu tutar kadar bir azalma olacağında ve 320 Satıcılar Hesabı pasif karakterli olduğundan, bu hesaptaki azalmalar hesabın borcuna yazılır.

 

Alış İskontoları, alınan malın elde etme fıyatında yani maliyetinde bir azalma yaratır. Maliyeti azaltan bir unsur olduğuna göre bu işlemlerin kayıtları 153 Ticari Mallar Hesabında bir azalma yaratacağından, hesabın bir alt hesabı olan 153.05 Mal Alış İskontoları Hesabının alacağına kaydedilir.

 

Sonuç Olarak 153 Ticari Mallar Hesabı aşağıdaki Şekilde Oluşur

 

153 Ticari Mallar Hesabı

153.01 Dönem Başı Stok

153.02 Mal Alışları

153.03 Alış Giderleri

153.04 Mal Alış İadeleri

153.05 Mal Alış İskontoları

 

BORÇ

153 TİCARİ MALLAR HESABI

ALACAK

Dönem Başı Stok

Ticari Mal Alışları

 Mal Alış Giderleri

 

 

Mal Alış İadeleri

     Mal Alış İskontoları

 

 

 

BORÇ BAKİYE

 

ALACAK BAKİYE

 

 

Bu Hesapların alt hesapları da alınıp satılan mallardan oluşabilir. Bu hesapta yer alan bu alt ( Yardımcı ) hesaplar aynı zamanda ticari malların alış olaylarıdır. Bu olaylardan dçnem başı stok açılış kaydından gelmektedir ve aktif karakterli 153 Ticari Mallar Hesabının borç taraftan açılışını yapmaktadır. Alış ve alış giderleri olayları ortaya çıktığında yazılacak yevmiye kaydında 153 Ticari Mallar Hesabı borçlu tarafta yer alırken alış iade ve iskonto olayları 153 Ticari Mallar Hesabını azaltırken etki yapacağından bu hesabı yazılacak kayıtlarda alacaklı konuma getirecektir.

 

Diger bir ifadeyle, 153 Ticari Mallar Hesabındaki Dönem Başı ( Açılış Fişinden Gelen ) mal alışları ve alış giderleri olayları alış maliyetini arttırırken ve bu yüzden 153 Nolu Hesap borçlu Konumda olurken yine aynı şekilde alış iade ve alış iskontoları olayları da alış maliyetini indiren unsurlar oluğ 153 Nolu hesaba yazılacak yevmiye kayıtlarında alacaklandırılacaktır.

 

 TİCARİ MALLARIN SATIŞ OLAYLARI

 

Bir ticari işletme, ticari malların alınması ve satılması üzerine kurulmuştur. Yukarıda anlatılan olaylara ticari malların alış olayları, işletmenin satış olayları ise aşağıdaki gibidir.

 

Bu aşamada, önce her işletme tarafından yapılan temel satış olaylarının kayıtları ele alınacak daha sonra da yöntemler izah edilirken farklar detaylı bir şekilde anlatılacaktır. Aşağıda satış olaylarının sadece yevmiye kayıtları verilmiştir. Fakat burada unutulmaması gereken alış olaylarında olduğu gibi, satış olayları olarak nitelendirebilecek satış işlemlerinin de her iki yöntemide aynı olduğudur.

 

Örnek Uygulama 1 )  Kafkasya Limited Şirketi  10.10.2… Tarihinde 10.000 TL Değerindeki Malı %18 KDV İle Yurt İçindeki Ufuk Limited Şirketine Kredili ( Veresiye ) Olarak Satmıştır.

 

AÇIKLAMA

TUTAR

BORÇ

ALACAK

  

1

 

 120 ALICILAR HESABI

 120.01 Ufuk Limited Şirketi

 

 

600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESABI

                      391 HESAPLANAN KDV HESABI

 

 Kredili ( Veresiye ) Mal Satışı  Kaydı

11.800

10.000

   1.800

TOPLAM

11.800

11.800

 

Satış kaydına daha önceki kısımlarda da anlatılmasına rağmen yinede kısaca hatırlatmakta fayda vardır. Yapılan satış işlemi sonucunda bir gelir doğmaktadır. Bu satış yurt içine yapılmış olmasından dolayı oluşan gelir pasif karakterli 600 Yurtiçi Satışlar Hesabında bir artış yaratacağından hesap yazılan hesap alacaklı taraftadır.

 

KDV’ler faturada olur. Bu bir satış işlemi olduğundan bu işlemdeki faturayı işletme oluşturacaktır. Bu yüzden bu faturada satışı yapılan mal tutarının üzerinden hesaplanacak KDV tutarı pasif karakterli 391 Hesaplanan KDV Hesabında takip edileceğinden hesap alacaklı konumda olacaktır.

 

Yapılan satış kredili ( Veresiye ) ise 120 Alıcılar Hesabı, satış peşin ise de 100 Kasa Hesabı Kullanılır. Her iki hesaba para girişi sonucunda oluşacak artış, aktif karakterli bu hesapların yazılan yevmiye kaydında borçlu tarafta olmalarını gerektirecektir.

 

 

Etiketler:

” 153 Ticari Mallar Hesabı ”  1 kişi tarafından yanıtladı

  1. dilara
    8 Ocak 2020, 19:24

    iyiydi

Cevap Yaz