Muhasebenin Temel Kavramları ; Ticari nitelikdeki bilgilerin belli bir esasa dayanmasını sağlamak amacıyla zaman içinde oluşan varsayımlardır. Bu kavramlar Muhasebe uygulamalarına Yön Verir.

 

Her mesleğin kendine özel kuralları ve ilkeleri vardır. Muhasebe bir meslek olduğu için kendine özel kuralları olmalıdır. Bu kuralları 5 grupta toplayabiliriz.

 

Muhasebenin Temel Kavramları ; bu bölümde tanıtılmaktadır.

Mali Tablo ilkeleri ; ( Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri )

Muhasebe Standartları ; Özellik Arz eden ticari işlemlerin muhasebeleştirilmesinde temel ilke ve yaklaşımları, detayları ifade eder.

Bilimsel Görüşler ; Bilim Adamlarınca Yapılan ticari işlemlere ilişkin yorumlardır.

Uygulamalar ; Henüz Düzenlemeye tabi tutulmamış ticari işlemlerle karşılaşıldığında, tecrübeler ve muhasebe ilkelerine göre bu olayların muhasebeleştirilmesidir.

 

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No : 1'de, Muhasebe Usul ve Esasları adlı Bölümde " Muhasebenin Temel Kavramları " başlığı altında 12 adet kavram belirtilmiştir.

 

Dönemsellik Kavramı: Bu Kavram; İşletmenin sınırsız olarak kabul edilen ömrünün,  belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyetleri birbirinden bağımsız olarak belirlenmesidir. Muhasebede bu dönem genellikle bir yıldır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre Muhasebeleştirilmesi, gelir ve karların ayrı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

 

İhtiyatlılık Kavramı: Bu kavram; İşletmenin karşılaşabileceği risk ve olaylar göz önüne alınarak temkinli davranılmasını ifade eder. Örneğin, ileri bir tarihte bedeli tahsil edilmek üzere bir mal veya hizmet satılırsa hemen gelir olarak kaydedilmemeli, tahsilat yapıldıktan sonra kaydedilmelidir. Aynı şekilde bir gider veya zarar kesinleşmese bile ortaya çıktığında bunun için karşılık ayrılmalıdır.

 

Sosyal Sorumluluk Kavramı: Bu kavram; Muhasebenin fonksiyonunu yerine getirmesi konusunda sorumluluğu belirtmekte ve muhasebe kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Bu kavram Muhasebe organizasyonu ve uygulamasında, mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında beli kişi veya grupların gözetilmesini, tarafsız ve dürüst davranılması gerektiğini ifade eder.

 

Kişilik Kavramı: Bu Kavram; İşletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğu ve işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

 

Özün Önceliği Kavramı: Bu Kavram; Muhasebe kayıtları yapılırken şekilden çok finansal özellikleri ve işletme için ifade ettiği önem göz önüne alınmalıdır. Genelde şekil ve öz paraleldir. Ancak arada fark olursa öz önceliklidir. Örneğin bir alacak zamanında tahsil edilemediğinde öz olarak şüpheli duruma düşmüş sayılır. İşletme borçlunun ödeme yapacağından emin olsa bile alacağın şüpheli duruma düştüğüne dair kayıt yapmak zorundadır. ( Tahsil Edilemeyen Alacaklara Karşılık Ayrılması )

 

Maliyet Esası Kavramı: Bu Kavram; İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir. Bir varlığı edinirken katlanılan parasal fedakârlıktır. İşletmenin edindiği tüm varlık ve hizmetler muhasebeleştirilirken bunların maliyetleri esas alınır. Piyasa şartlarındaki değişim ile malın değeri de değişebilir. Para değerindeki değişmeler ile maliyet değeri anlamsız hale gelirse maliyet yeniden belirlenebilir.

 

Parayla Ölçme Kavramı: Bu Kavram; Parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmalıdır. Olayların kaydedilebilmesi için ortak bir ölçü (ulusal para değeri TL ) kullanılır.

 

Önemlilik Kavramı: Bu Kavram; İşletme bilgilerinin muhasebeleştirilmesinde önemli hesap tutarları sayısal sonuç çok küçük olsa bile gösterilmelidir. Bir bilgi verilmediğinde tablo doğru yorumlanamıyorsa o bilgi önemlidir.

 

Süreklilik ( İşletmenin Sürekliliği ) Kavramı: Bu Kavram; İşletmenin faaliyetlerinin belli bir süreye bağlı kalmaksızın sürdürüleceğini ifade eder. Buna Göre İşletmenin Ömrü, İşletme Sahiplerinin veya ortaklarının yaşama sürelerine bağlı değildir.

 

Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Bu Kavram; Muhasebede yapılan tüm işlemlerin belgelendirilmesi ve kayıtların belgeye dayanması gerekir. Belgeler usulüne uygun düzenlenmeli ve gerçeği yansıtmalıdır. Kişilerin beyanına göre değil, fatura, senet, makbuz gibi belgelere dayanarak kayıt yapılmalıdır.

 

Tutarlılık Kavramı: Bu Kavram; Muhasebede seçilen politika ve izlenen yöntemler her dönemde aynı şekilde uygulanmalıdır. Benzer işlem ve olaylarda kayıt düzeni ve işlem basamakları değişmemelidir. Geçerli sebepler ile değişiklik yapılırsa bu değişimin nedenleri ve sonuçları açıklanmalıdır.

 

Tam Açıklama Kavramı: Bu Kavram; Muhasebenin temel kavramlarından birisi de bilgi vermektir. Tablolar işletmenin bilgilerine ihtiyaç duyan ve öğrenmek isteyen ilgi gruplarına yardımcı olacak ölçüde yeterli ve anlaşılır olmalıdır. Örneğin borç tutarı yazılırken bunların biçimi, vadesi, ayrı şekilde belirtilmelidir.

 

ÖnemLi Not : " Muhasebenin Temel Kavramları " muhasebe kitaplarında Sosyal Sorumluluk Kavramı, Kişilik Kavramı, İşletmenin Sürekliliği Kavramı, Dönemsellik Kavramı diye sıralamaya göre anlatılır. Muhasebenin temel kavramlarını Burda DİSKÖMPÖSTTT ( Muhasebinin Temel Kavramları Baş Harflerine Göre ) kodlanarak anlatılmıştır, Muhasebe lisesinde Okuyanlara Smmm staj Sınavına, Smmm yeterlik sınavlarına girecek olan arkadaşlara  daha bi kolaylık sağlar akılda kalması daha belirgin ezberlenmesi daha kolay olur unutulmasın diye kavramlar sıralamaya göre değil kodlamaya göre açıklanmıştır.