Normal Amortisman Yöntemi, Bu yöntemde ayrılacak amortisman tutarı, duran varlığın maliyetinin, söz konusu duran varlığın tahmini ekonomik ömrüne bölünmek sureti ile bulunur.

 

Normal Amortisman Örnek 1 : 10.000 TL Alınan demirbaşın ekonomik ömrünün 5 yıl olduğunu kabul edecek olursak, her yıl demirbaş için %20 oranında yıpranma aşınma ve eskime payı anlamına gelen amortisman ayrılacaktır.

 

Normal Amortisman Hesaplama :

 

Amortisman oranı: 1 / Ekonomik Ömür

1 / 5 = 0,20 yani % 20'dir.

10.000 * % 20 = 2.000 TL Yıllık Amortisman Tutarı

 

Amortisman tutarı: Tutar / Ekonomik Ömür

10.000 / 5 = 2.000 TL yıllık amortisman tutar

 

 

Normal Amortisman Hesaplama Örneği 2 :

 

 

                     YILLIK NORMAL AMORTİSMAN TABLOSU

Yıllar	Maliyet Bedeli	Yıllık Oran	Yıl Sonu Amortisman Payı	Dönem Sonu Net Defter Değeri
2020 2021 2022 2023 2024	10.000 10.000 10.000 10.000 10.000	%20 %20 %20 %20 %20	2.000 2.000 2.000 2.000 2.000	8.000 6.000 4.000 2.000 0

 

 

Görüldüğü gibi Yıllık Normal Amortisman oranı ve payları yıllar itibari ile aynıdır. 1. Yılın 10.000 TL olan maliyet Bedelinin %20'si oranında 40.000 TL amortisman payı hesaplanmıştır. Bu amortisman payının maliyet bedelinden çıkartılması sonucu bulunan 8.000 TL, 1'inci yılın dönem sonunda ilgili maddi duran varlığın Net Defter Değerini verecektir. Birinci yıldan sonra her yıl Maliyet Bedeli bu demirbaşın alış maliyeti olan 10.000 TL tutarı yazılarak yine aynı oranda her yıl amortisman ayrılacaktır.

 

NORMAL AMORTİSMAN MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ

 

İşletmeler, yürürlükteki vergi mevzuatı yönünden usulüne göre saptanan oranları aşmamak koşulu ile amortismanları diledikleri oranlar üzerinden hesaplayabilirler. Fakat uygulamaya başladıkları oranı izleyen yıllarda değiştiremezler. Amortisman süresi, maddi duran varlıkların aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için ( 1 ) sayısı uygulanan orana bölünür.

 

Her yılın Amortismanı ancak o yıla ilişkin değerlemede geçerli olduğundan, amortismanın herhangi bir yıl ayrılmamasından veya eksik ayrılmasından dolayı amortisman sürersi uzatılamaz.

 

İşletmeler Normal Amortisman Yöntemine ( Eşit Tutarlar Yöntemine ) göre amortisman ayırdıktan sonra, bu yöntemi değiştiremezler. Fakat azalan bakiyeler yöntemi uygulayan işletmeler, istedikleri zaman bu yönteme göre amortisman ayırmaya son verip, Normal Amortisman yöntemini uygulamaya başlayabilirler.

 

Amortisman süresi, duran varlığın aktife girdiği tarihte başlar. yılın hangi tarihinde aktife girerse girsin, yıllık amortisman tam olarak ayrılır. Duran varlık, işletme aktiflerinden çıktığı yıldan itibaren de amortisman ayrılmasına son verilir.

 

Buna karşın, işletmelere ait binek otomobillerin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak suretiyle kalan ay kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.

 

İşletmeler seçtikleri amortisman yöntemlerine göre saptadıkları yıllık amortismanları muhasebeleştirirken şu iki yöntemden birini esas alırlar.

 

1) Direkt Yöntem : Bu yöntemde hesaplanan amortisman tutarları direkt olarak duran varlığın maliyetinden, yani ilgili hesabından düşülür. Bu nedenle duran varlıklar bilançoda net değerleri üzerinden gözükecektir. Bu durumda, duran varlıkların elde edilme maliyetlerini bilançoda görmek mümkün olmadığı gibi duran varlıkların ne kadarlık kısmının amorti edildiği bilinemez. Bu nedenlerden dolayı bu yöntem tek düzen hesap planına uygun değildir.

 

 

Normal Amortisman Örnekleri 1 :  Maliyet Bedeli 7.000 TL olan ve yönetim işlerinde kullanılan demirbaş için %20 Oranında Amortisman Ayrılmıştır.

 

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
1	770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI                                           255 DEMİRBAŞLAR HESABI                     Direkt Yönteme Göre Amortisman Ayırma Kaydı	1.400	1.400
	TOPLAM	1.400	1.400

 

 

2) Endirekt Yöntem : Tek Düzen Muhasebe Sisteminde uygulanan bu yöntemde, hesaplanan amortisman tutarları pasif karakterli fakat ilgili aktif hesapların altında ( – ) olarak yer alan 257 Birikmiş Amortismanlar olarak ayrı bir hesapta yer alır. İlgili duran varlığın Muhasebe hesabında da varlığın işletmede kaldığı süre boyunca maliyet bedeli üzerinden yer alması sağlanır. İki hesap arasındaki farkta, duran varlığın Net Defter Değerini verir.

 

 

Birikmiş Amortismanlar fonksiyon esasına göre Şekillenen 7/A sistemine göre yönetimle ilgili olan Amortisman tutarı 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabında takip edilir. Üretim işletmelerinde ise yönetimle ile ilgili olan birikmiş amortismanlar yine 770 Nolu hesapta takip edilirken, üretime konu olan maddi duran varlıkların amortismanları 730 Genel Üretim Giderleri Hesabında takip edilir.

 

Normal Amortisman Örnekleri 2 :  Maliyet Bedeli 8.000 TL olan ve yönetim işlerinde kullanılan demirbaş için %20 Oranında Amortisman Ayrılmıştır.

 

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
2	770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI                                           257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI                     Endirekt Yönteme Göre Amortisman Ayırma Kaydı	8.000	8.000
	TOPLAM	8.000	8.000

 

 

Maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarı ile ilgili yevmiye kaydında sadece 257 Nolu hesap yerine 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabında izlenir. Hesapların yardımcı ( Alt ) hesapları ise, maddi olmayan duran varlığın cinsine göre ayrılır.

 

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde 27'li grupta yer alan Özel tükenmeye tabi varlıklarda yer alan hesapların amortirsman  tutarları ise 278 Birikmiş Amortisman hesabında izlenir.

 

 

NORMAL AMORTİSMAN YÖNTEMİ İLE İLGİLİ ÖRNEKLER

 

 

Maddi Duran Varlıkların Satışı : Duran varlıkların satılması sırasında net defter değeri esas alınır. Net Defter Değeri, Duran varlığın maliyetinden o duran varlığın birikmiş amortismanlar düşüldükten sonra kalan değeridir. Eğer duran varlık, bu defter değerinin üzerinde satılırsa kar, altında bir fiyatla satılırsa zarar edilmiş demektir. Satılan duran varlık için amortisman ayrılmadı ise duran varlığın net defter değeri alış maliyetine eşit olacaktır.

 

Ayrıca duran varlığın satışında KDV söz konusudur. Satış fiyatı üzerinden hesaplanacak KDV, mal satışında alınan KDV gibi 391 Hesaplanan Katma Değer vergisi hesabına kaydedilecektir.

 

 

Normal Amortisman Yöntemi Yevmiye Kaydı :

 

 

Normal Amortisman Yöntemi Örnek Uygulama : Kafkasya Limited Şirketi 2020 yılında bir bilgisayarı 2.000 TL'na, %18 KDV Hariç Peşin olarak satın almıştır. Maddi duran varlığın ekonomik ömrü 5 Yıl olup amortisman orani ise %20'dir. İşletme normal amortisman yöntemi uygulamaktadır.

 

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
1	255 DEMİRBAŞLAR HESABI  255.01 Bilgisayar  191 İNDİRİLECEK KDV HESABI     100 KASA HESABI  100.01 TL Kasası    Bilgisayar  Alışı Kaydı	2.000      360	2.360
	TOPLAM	2.360	2.360

 

 

 

( 31.12.2… ) Dönem Sonu İşlemleri sırasında amortisman hesaplamasına göre demirbaşın 2020 yılı amortisman tablosu ve bu tabloya göre de yazılacak amortisman kaydı aşağıdadır.

 

 

   

Yıllar	Maliyet Bedeli	Yıllık Oran	Yıl Sonu Amortisman Payı	Dönem Sonu Net Defter Değeri
2020	2.000	%20	400	1.600

                  

           

 

	AÇIKLAMA	TUTAR
		BORÇ	ALACAK
2	770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI                                           257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI                      Amortisman Ayırma Kaydı	400	400
	TOPLAM	400	400

 

 

 

BORÇ	255 DEMİRBAŞLAR HESABI				ALACAK
2.000			–
BORÇ BAKİYE		2.000	ALACAK BAKİYE	–

 

 

 

BORÇ	257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI				ALACAK
–			400
BORÇ BAKİYE		–	ALACAK BAKİYE	400