Yabancı Paralar Hesabı, Tek Düzen Muhasebe Sisteminde ayrı bir hesap olmadığından Kasa Hesabının altında açılacak olan bir alt Hesapta muhasebeleştirilir. Kasa Hesabının bir alt hesabı olan yabancı paralar hesabı da aktif karakterli hesaplar gibi çalışır.
101 Alınan Çekler Hesabı, Çekler, yazılı değerleri...
Yabancı Paralar Hesabı
Yabancı Paralarla birlikte Kasa Hesabının alt Hesapları Şu Şekilde Olabilir. 100 Kasa Hesabı 100.01 TL Kasası 100.02 Yabancı Paralar 100.02.01 Dolar 100.02.02 Euro 100.02.03 İngiliz Sterlini İşletme sadece tek bir döviz cinsi ile iş yapıyorsa yabancı paralar hesabının altında döviz cinslerine göre alt hesap açmak gereksiz olabilir. İşletme birden fazla döviz cinsi ile işlem yapıyorsa o zaman yabancı paralar hesabının altında bunların belirtilmesi daha doğru olur. Bu Şekilde işletme, yabancı paraları döviz cinsin bazında takip edebilecektir. Yabancı paralar Muhasebe kayıtlarına Türk Lirası olarak kaydedilir. Yabancı Paralar işletmeye iki türlü Gelir ve Gider Yaratmaktadır.
1) Yabancı paraların satılması sırasında Türk Lirasına çevrilmesi ile elde edilen satış sonucu kar veya zarar. 2) Muhasebe dönemi sonunda işletmenin elinde bulunan yabancı paraların Türk Parasına göre değer kazanması veya değer kaybetmesine göre oluşan elde tutma kazancı veya elde tutma kaybı.
Yabancı paralar Borsa rayicine göre değerlendirilir. Borsa Rayici : Bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki resmi borsa fiyatıdır. Türkiyede böyle bir kambiyo borsası olmadığından borsa rayici yerine Alış Bedeli uygugulanmaktadır. Türkiye'de yabancı para borsası olmadığından değerlemeye uygulanacak kuru Maliye Bakanlığı tespit eder. Bakanlık da bu görevi Merkez Bankasına vermiştir. Yabancı paralar ile yapılacak işlemler nasıl kayıt altına alınacağı aşağıda verilmiştir. Buna göre, Alış anında alış fiyatı ile ilgili hesabın borcuna, satış anında da satılan yabancı paranın alış fiyatı üzerinden ilgili hesaptan çıkış yapılacaktır. Arada oluşan fark Kambiyo Karı ve zararı olacaktır. Satış Hasılatı Olarak adlandırılan bu yöntem tek düzen hesap planında önerdiği bir yöntemdir. Buna göre 100 Kasa Hesabının altında açılacak bir Muavin ( Yardımcı veya Alt Hesap ) ile ilgili yabancı paralar takip edilir. Dövizin cinsi belirtilmeden açılan yardımcı hesap ve işleyişi aşağıda verilmiştir.
Örnek : İşletme 2.000 Dolar Satın almıştır. Alış anındaki kur 1.50 TL'dır. İlgili örneklerde, yardımcı hesap bilgi amaçlı olarak verildiğinden, doların al hesap kodu 100.02 olarak ele alınacaktır.
İki alt hesabında ( Muavin Hesap ) ana hesabı ( Defteri Kebir ) 100 Kasa Hesabıdır. Yazılacak yevmiye maddesinin hem alacak hem de borç hesabının ana hesabı 100 Kasa Hesabıdır. Ana Hesabı aynı olan iki aktif karakterli işleyişi Aşağıdaki gibidir.
Bu işlemde bir ana hesabın ( Defteri Kebir ) iki alt hesaba aynı anda çalışmaktadır. İşletme döviz satın alabilmek için ( İster Döviz Bürosu İster Banka ) TL kasasından, alacağı dövize isabet eden TL tutarını alacaktır. Bu durum, TL kasasında bir azalış yaratacağı için 100 Kasa Hesabı da bu olaydan ötürü azalacak ve aktif karakterli hesaptaki bu azalış hesabı ilgili yevmiye kaydında alacaklı Kaydedilir.
Günlük kurdan alınan dolar, 100 Kasa Hesabının bir alt hesabı olan dolar kasasında takip edileceğinden, alınan döviz tutarı kadar bu dolar alt hesabı artacaktır. Bu artış 100 Kasa Hesabında da bir artış yaratacağından hesap yazılacak yevmiye kaydında borçlu tarafta yer alacaktır. VUK 215.Maddesine göre " Vergi Usul yasasına göre tutulacak defter ve kayıtların türkçe tutulması mecburidir " hükmünden de anlaşılacağı üzere dolar hesabına dolar yerine doların alış kuru karşılığı olan TL tutarı yazılacaktır. Bu olaydaki dolar hesabının kebirinde alınan 2.000 Doların 1.50 TL Çarpımı sonucu oluşan 3.000 TL gözükmektedir.
Yabancı Paralar hesabında bulunan ve Türk Lirası cinsinden kaydı yapılan dövizlerin satışları sırasındaki günlük kurlar bu satıştaki karı veya zararı belirler.
A) Satış İşleminde Kar ( 646 Kambiyo Karları Hesabı )
Örnek : İşletme dolar kuru 1.50 TL iken alınan 2.000 doların Tamamını Satmıştır. Satış Anındaki dolar kuru 1.70 TL'dir. İşletmenin elinde bulunan dolarların tamamı satıldığına göre, işletmenin elinde hiç dolar kalmamıştır. Bütün dolarların satıldığı bir ortamda doları takip eden ve kasanın bir alt hesabı olan örneğimizdeki 100.02 Nolu Dolar Hesabının da Kapanması gerekmektedir. İster deferi kebir ( Ana Hesap ) isterse de muavin ( Yardımcı veya alt ) Hesap olsun bir hesabın kapanması için, borç ve alacak toplamlarının birbirine eşit olması gerekir. Bu satış işleminden önce 100.02 Dolar Kasası hesabının borç tarafında 3.000 TL olduğundan hesabın kapanabilmesi içinde alacak tarafının da 3.000 TL olması zorunludur. Alacak tarafındaki 3.000 TL'na ulaşabilmek içinde, satılan dolar tutarını alış kuru ile çarpmak gerekir. ( 2.000 * 1,50 TL = 3.000 TL ) Eğer Satılan dolarları satış anındaki kur ile çarparsak ve bu çarpım sonucu elde edilen tutarı da ( 2.000 * 1.70 TL = 3.400 TL ) dolar alt hesabının çıkışından ötürü alacağına yazarsak, bu alt hesap ters bakiye yani alacak bakiyesi verecektir.
Olmayan bir paranın çıkışı olarak yorumlanabilecek bu durum, muhasebe teorisine tamamen aykırıdır. Çünkü, Aktif karakterli bir hesap asla alacak bakiyesi vermez. Bu yüzden, satış hasılatı yönteminin açıkladığı döviz hesaplarından para çıkışı, çıkışı yapılan tutarın alış kuru ile çarpılması ile oluşmalıdır. Satılan dolarları takip eden 100.02 Dolar Kasası hesabı satılan döviz tutarının TL karşılığı Kadar Azalacağından bu alt hesabın ana hesabı olan 100 Kasa Hesabı 3.000 TL'lık bu azalıştan dolayı, Yazılacak yevmiye kaydında Alacaklı konumda Olacaktır. Satılan döviz miktarının Satış anındaki Kur ile çarpımı sonucu bulunan paranın da ( 3.000 * 1.70 TL = 3.400 TL ) Türk Lirası Kasasına girişi yapılır. Satış sonucu elde edilen TL kasasında nakit artışı yaratacağından 100 Kasa Hesabı 3.400 TL kadar borçlanacaktır.
Kasa ile ilgili kayıtların bitmiş olmasına rağmen yevmiye kaydının borç alacak toplamları birbirine eşit değildir. Yapılan işlem yabancı paraların alış ve satışından kaynaklandığı için burada oluşan kur fark ya kadar yada zarar olacaktır. Oluşan farkın yevmiye kaydının alacağına yazılacaktırki borç ve alacak toplamları yevmiye kaydı aynı olsun. Buraya yazılacak hesap ilk defa alacak tarafından açılacaktır. Alacak tarafından ilk defa girişi yapılan hesaplar Pasif, Gelir veya Aktif Düzenleyici Hesaplardır. Bu kayıt bir satış işlemi olduğundan ilgili hesabın bir gelir olması, ayrıca yabancı paralarla ilgili bir karlı satış işlemi olmasından dolayı da ortaya çıkan olumlu kur farklarının 646 Kambiyo Karları Hesabı Kullanılması gerekmektedir. Bu olaydaki dolar hesabının kebirinin borç tarafından alınan 2.000 doların 1.50 TL çarpımı sonucu oluşan 3.000 TL gözükmektedir. Alacak tarafında ise, satışı yapılan 2.000 Doların alış kuru ile çarpımı sonucu oluşan 3.000 TL Gözükmektedir. Şuanda hesap sıfırlanmıştır.
B) Satış İşleminde Zarar ( 656 Kambiyo Zararları Hesabı )
Örnek : İşletme dolar kuru 1.50 TL iken aldığı 2.000 doların 1.100 Doları satılmıştır. Satış Anındaki doların değeri 1.20 TL'dır.
İki alt hesabında ( Muavin Hesap ) ana hesabı ( Defteri Kebir ) 100 Kasa hesabıdır. Yazılacak yevmiye maddesinin hem alacak hem borç hesabının ana hesaba 100 Kasa Hesabıdır. 1.100 Doların 1.20 TL'ndan satışı sonucu elde edilen tutar TL kasasında nakit artışı yaratacağından 100 Kasa Hesabı 1.320 TL kadar borçlanacaktır. Dolar hesabından 1.100 Doların alış kuru ( 1.50 TL ) ile çarpımı sonucu oluşan 1.650 TL bir nakit çıkışı yaratacağından bu hesapta azalma meydana gelecektir. alt hesaptaki bu azalış ana hesap olan 100 Kasa Hesabına da azalış yönünde etkileyeceğinden hesap alacaktır. Kasa ile ilgili kayıtların bitmiş olmasına rağmen yevmiye kaydının borç alacak toplamları birbirine eşit değildir. Yapılan işlem yabancı paraların alış ve satışından kaynaklandığı için burada oluşan fark ya kar yada zarar olacaktır. Oluşan fark, Yevmiye kaydının borcuna yazılacaktırki yevmiye kaydının borç ve alacak toplamları birbirine eşit olsun. Buraya yazılacak hesap ilk defa borç tarafından açılacaktır. Borç tarafında ilk defa girişi yapılan hesaplar Aktif, Gider veya Pasif Düzenleyici Hesaplardır. Bu kayıt bir satış işlemi olduğundan ve bu satış işleminin sonucunda bir zarar oluştuğundan ilgili hesabın bir gider olması, ayrıca yabancı paralarla ilgili bu zararına satış işleminden dolayı da ortaya çıkan olumsuz kur farklarının izlendiği 656 Kambiyo Zararları Hesabı kullanılması gerekir. Bu işlemden sonra dolar hesabının Kebiri Aşağıda verilmiştir.
Bu zararına satış olayından önce dolar hesabının kebirinin borç toplamı 3.000 TL'dır. Satışı yapılan 1.100 doların alış kuru olan 1.50 TL ile çarpımı sonucu bulunan tutar 1.650 TL hesabın alacak tarafına yazıldığında hesabın borç bakiyesi 1.350 TL olur. Bu 1.350 TL'nın alış kuru olan 1.50 TL'na bölersek işletmenin Şu anda elinde bulunan doların tutarını buluruzki bu dolar 900 dolardır.
Yabancı Paraların Dönem Sonu İşemleri ( Envanteri ) ve Muhasebeleştirilmesi
Cevap Yaz |
KategorilerSon Eklenen Yazılar
Son Yorumlar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
