Bilanço İlkeleri amacı, Sermaye Koyan veya sonradan Kendilerine ait Karı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynakları ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kaydı, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihteki işletmenin mali durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeği uygun olarak yansıtılmasıdır. Bilanço; varlıkların içinde bulunan zamandaki değerini veya tasfiye halinde bunların satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan tablo değildir.
Muhasebe Sisteminde Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz özkaynaklar bilançoda gayrisafi değerleri ile gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili hesapların altında açıkça gösterilmesi esastır.
BİLANÇO İLKELERİ
Varlıklara İlişkin İlkeler
1) Dönen Duran Varlık Ayırımında Bir Yılın Ölçüt Alınması İlkesi : İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşebilecek varlıkları, bilançoda dönen varlıklar grubu içinde gösterilir.
2) Vadesi Bir Yılın Altına İnen Duran Varlıkların Dönen Varlıklara Aktarılması İlkesi : İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen, hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda duran varlıklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar dönen varlıklar grubunda ilgili hesaba aktarılır.
3) Karşılık Ayırma İlkesi : Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur. Dönen varlıklar grubu içinde yer alan Menkul kıymetler, Alacaklar, Stoklar ve Diğer Dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karşılık ayrılır. Bu ilke, duran varlıklar grubunda yer alan Alacaklar, Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Diğer Duran varlıklardaki ilgili kalemler içinde geçerlidir.
4) Dönem Ayırıcı Aktif Karakterli İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi İlkesi : Gelecek Dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.
5) Vadeli Alacakların Bilanço Günündeki Değerine İndirgenmesi İlkesi : Dönen ve Duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar senetlerini, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemi yapılmalıdır.
6) Birikmiş Amortismanların Gösterilmesi İlkesi : Bilançoda Duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çeşitli dönen maliyetlerine yüklemek amacıyla, her varlıkların maliyeti çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.
7) Birikmiş Tükenme Paylarının Gösterilmesi İkesi : Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.
8) Alacakların Özelliklerine Göre Ayrılma İlkesi : Bilançonun Dönen ve Duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, Menkul Kıymetler, Bağlı Menkul Kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu ortaklara, Personele, İştirakler ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarların ayrı gösterilmesi temel ilkedir.
9) Kesin Olmayan Alacaklar İçin Tahakkuk Yapılmaması İlkesi : Tutarların kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir.
10) Kullanılması Hukuken Sınırlı Varlıkları Belirtilmesi İlkesi : Verilen rehin, İpotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir. Bu ilke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar içinde geçerlidir. Ayrıca, işletme varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya eklerinde açıkça gösterilmesi gerekmektedir.
Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler
1) Kısa – Uzun Vadeli Borç Ayrımında Bir Yılın Ölçüt Alınması İlkesi : İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen borçları, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.
2) Vadeleri Bir Yılın altına İnen Borçların Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara Aktarılması İlkesi : İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları, bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar kısa vadeli yabancı kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarılır.
3) Borçların Tümünün Gösterilmesi İlkesi : Tutarları Kesinlikle saptanamayanları veya durumları tartışmalı olanları da içermek üzere, işletmenin bilinen ve tutarları uygun uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda gösterilmelidir. İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumları da bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir.
4) Dönem Ayırıcı Pasif İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi İlkesi : Gelecek Dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli bilançoda ayrıca gösterilmelidir.
5) Vadeli Borçların Bilanço Günündeki Değerlerine İndirgenmesi İlkesi : Kısa ve uzun vadeli yabancı Kaynaklar grubunda yer alan borç seneleri bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.
6) Borçların Özelliklerine Göre Ayrılması İlkesi : Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borçlar, alınan avanslar ve diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilgili bulunduğu ortaklıklara, personele,İştirak ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarların ayrı gösterilmesi temel ilkedir.
Öz Kaynaklara İlişkin İlkeler
1) Öz Kaynakların İşletme Sahip ve Ortaklarının Haklarını Gösterilmesi İlkesi : İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları üzerindeki hakları öz kaynaklar grubunu oluşturur. İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetleri sonucu oluşup, çeşitli adlar altında işletmede bırakılan karları ile Dönem Net Karı ( Zararı ) bilançoda öz kaynaklar grubu içinde gösterilir.
2) Sermaye Paylarının Özelliklerine Göre Belirlenmesi İlkesi : İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa esas sermaye hesapları her grubun haklarını, kar ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir.
3) Azalan Öz Kaynağın Belirtilmesi İlkesi : İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşetmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle öz kaynaklarda meydana gelen azalmalar, hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.
4) Zararın Öz Kaynaklardan İndirilmesi İlkesi : Öz kaynakların bilançoda Net Olarak gösterilmesi için geçmiş yıl zararları ile dönem zararı, öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarakı yer alır.
5) Sermaye Yedeklerinin Gelir Unusuru Olarak Gelir Tablosuna Alınmaması İlkesi : Öz Kaynaklar; Ödenmiş Sermaye, Sermaye Yedekleri, Kar Yedekleri, Geçmiş yıl karları ( Zararları ) ve Dönem Net Karı ( Zararı )'ndan oluşur. Kar Yedekleri yasal, statü ve olağanüstü yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen karların dağıtılmamış kısmını içerir. Sermaye Yedekleri ise Hisse Senedi İhraç Primleri, İptal edilen ortaklık payları, Yeniden değerleme değer artışları gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, Gelir unusuru olarak Gelir tablosuna aktarılamaz.
İlgili
