Sürekli Envanter Yöntemi, İmalat numarası, seri numarası gibi çeşitli unsurlarla birbirinden ayrılabilen mamulleri satan işletmeler bu yöntemi kullanırlar. Bu yöntemin özü mal satılırken maliyetinin bilinmesidir. Bu yüzden satılan malın maliyeti satış anında tespit edilir ve ilgili yevmiye kaydı, satış yevmiye kaydından sonra yapılır. Yöntemde Kullanılan hesapların defteri kebiri itibari ile işleyişi şu şekildedir.
101 Alınan Çekler Hesabı, Çekler, yazılı değerleri...
Sürekli Envanter Yöntemi
Aralıksız Envanter Yönteminde mal satılırken maliyetinin bedelinin bilinmesi gerekir. Hem satılırken hem de herhangi bir satış iade sırasında iade edilenlerinde alış maliyetinin bilinmesi şarttır.
Satış işleminin açıklaması daha önce ele alındığından burada tekrar anlatılmayacaktır. Satış sonrası Satılan Ticari Malların kaça alındığını anlatan STMM kaydının hemen yapılması sonucunda, ticari mallar hesabından satılan malların alış maliyeti ile çıkışı yapılır.
Yapılan satıştan kar veya zararın belirlenebilmesi içinde satışa konu olan ticari malın elde etme maliyetinin bilinip ilgili hesaba yazılması gerekir. Elde etme maliyetinin veya satılanların kaça alındığını anlatan 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hesabı Aktif Karakterli bir gider hesabıdır. Bu 621 nolu hesaba yazılacak tutar elde edilen gelirden ( 600 Yurtiçi Satışlar Hesabı ) düşüldüğü zaman aradaki fark sadece alıp satma arasında oluşacak karı veya zararı belirleyecektir.
Bu STMM kaydı ile 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti, hesabı dönem içinde çalışmış olur. Dönem içinde çalışan bu hesap 31.12.2… tarihinde alınan Genel Geçici Mizanda da gözükecektir. Bunun anlamı herhangi bir ticari işletmenin gnel geçici mizandan 621 Nolu Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabının parasal tutarı varsa bu hesap dönem içinde çalışmış ve işletme Aralıksız ( Devamlı ) Envanter Yöntemi uyguluyor demektir.
153 Ticari Mallar Hesabından satılanların alış maliyeti ile çıkışı sonucunda satış sonrası STMM kaydı ile bu hesabın bakiyesi o an için satılamayan depodaki ticari mal mevcudunu vermiş olacaktır. Bu durum Genel Geçici Mizan da yer alıyorsa 153 Ticari Mallar Hesabın bakiyesi için dönem sonu stok kavramı da kullanılabilir.
Bu yöntemdeki ikinci olay ise, satış sonrası satılan ticari malların bozuk, defolu, çürük, kırık ve benzeri nedenlerden dolayı alıcı firmanın işletmeye bu malları iade etmesidir. Satış iade kaydından hemen sonrada iade edilenlerin yönteme göre alış maliyetleri bilindiğinden iadenin alış maliyetiyle kaydı gerekir. Bu kayıtlar Aşağıda verilmiştir.
Satış iade işleminin kayıt açıklaması daha önce ele alındığından burada tekrar anlatılmayacaktır.
Satış iade sonrası yapılacak kayıt Aralıksız Envanter Yönteminin özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bu yönteme göre 153 Ticari Mallar Hesabının bakiyesi daima satılamayan ve depoda kalan malların maliyetini vereceğinden satış iade sonucu gelen ticari malların da bozuk kırık çürük defolu da olsa önce bir depoya alınması gerekmektedir. Depoya geri gelen bu mallarında alış maliyeti ile kaydı sonucunda 153 Ticari Mallar Hesabında bir artış olacağından hesap borçlu konumda olacaktır. Diğer bir deyişle, satış iadenin maliyet kaydı 153 Ticari Mallar Hesabını arttıran olaylardan biridir.
Alış ile satış arasında oluşan kar veya zararın hesaplanabilmesi için geri gelen bu malların da alış maliyeti ile 621 Nolu hesaptan çıkarılması gerekir. Bir an için satılan bütün ticari malların geri geldiği kabul edersek, yapılacak satış iadesi kaydı ile gelir ve gider dengesi eşitleneceğinden 621 Nolu hesabının da bakiyesinin sıfırlanması gerekir. Bu sıfırlanma içinde geri gelen malların alış maliyeti kadar hesaptan çıkış yapılması şarttır. 621 Nolu hesabın düzeltilmesi olarak da yorumlayabileceğimiz bu işlem de aslında satış sonrası yapılan STMM kaydının tam tersi kayıt yapılmaktadır.
Bilinmesi gereken son işlem ise satış iskontosu olayıdır. Bu satış iskontosu diğer satış olayları ile birlikte yöntemde olmakla beraber bu olayın maliyeti dolayısı ile STMM hesabına bir etkisi yoktur. Bu olay daha cok gelirin azalmasından dolayı, işletmenin satışla ilgili olarak karlılığını veya zararını etkiler.
Örnek Uygulama 1 : Aralıksız Envanter Yöntemindeki Örnek olayda daha çok satış işlemleri üzerinde durulacağından ticari mallar hesabındaki mal mevcudunun açılıştan geldiği kabul edilecektir. Ancak, bu yöntemde satılan malın maliyeti bilindiğinden STMM 100.000 TL satış iadelerinin maliyetide 30.000 TL'dır. İşletmenin 01.01.2019 tarihli açılış bilançosu aşağıdaki gibidir.
İstenilenler :
1) Açılış Kaydını Yapınız.
2) Dönem İçinde 200.000 TL Mal Kredili Olarak Satılıyor.
3) Alıcı firma 60.000 TL Malı iade etmiştir. İade edilen mal bedeli cari hesaptan düşülmüştür. İade edilen mal bedeli cari hesaptan düşülmüştür. İade edilenlerin alış maliyeti 30.000 TL'dır.
4) Alıcıya 20.000 TL iskonto yapıldığı bildirilmiştir.
5) KDV oranı %18 olup, İşletme %100 Karlılık Oranı ile Çalışmaktadır.
Önce 2019 yılı başındaki bir önceki yılın kapanış bilançosundan faydalanarak hesapların açılış kaydı yapılacaktır. Bu açılış kaydında yer alan 153 Ticari Malların tutarı, hesabın 153.01 Dönem Başı Stoklarına aittir. Daha sonra diğer işlemlerin yevmiye kaydına geçilecektir. Yevmiye kayıt numaralarına istenilenlerin sıra numarası olarak verilmiştir.
Devamlı Envanter Yönteminin tek farkı, mal satılırken o malın maliyetinin bilinmesi ve satılan malların iadesi sırasında da o malların maliyetinin de bilinmesinden dolayı yer alacak olan maliyet kayıtlarıdır.
Dönem içinde 236.000 TL mal kredili olarak satılmıştır ve satılanların alış maliyeti 100.000 TL'dır işlemine ait yapılan kayıtların açıklamaları konunun başında verilmiştir. Burada önemli olan kayıttaki hesapların özellikle 153 Nolu Hesabın Defteri Kebiridir.
Şuandaki 153 Nolu hesabının borç bakiyesi olan 50.000 TL işletmenin deposundaki mal mevcudunun parasal ifadesi olarak yorumlanabilir.
Yukarıdaki hesapların defteri kebirlerinden şu sonuç çıkabilir. İşletme 200.000 TL'lık satış yapmıştır. Satışı yapılan mal tutarının alışı ise 100.000 TL'dır. Bu iki hesap arasındaki fark ise sadece bu alma ve satma işlemi arasındaki işletmenin elde ettiği karı anlatmaktadırki bu tutar örnekteki işletmenin %100 karlılık oranı ile çalışmasından dolayı 100.000 TL'dır.
Alıcı firma 60.000 TL malı iade etmiştir. İade edilen mal bedeli cari hesaptan düşülmüştür. İade edilenlerin alış maliyeti 30.000 TL'dır. İşletmenin kayıtları aşağıda verilmiştir.
Yukarıdaki kayıtların açıklanması konunun başında yapılmıştır. Burada önemli olan yine ilgili hesapların defteri kebiridir.
Cevap Yaz |
KategorilerSon Eklenen Yazılar
Son Yorumlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
